Gregoriaans
Enkele koren in Nederland zingen in het gregoriaans. Waaronder het koor De Schola Cantorum uit Oosterhout, dat ook in Breda af en toe uitvoeringen geeft.
Waarom is het Gregoriaans nu zo speciaal? Een korte factsheet over het Gregoriaans:
De hedendaagse muziek wordt vastgelegd in beeld, geluid maar ook nog altijd in bladmuziek. Met deze muzieknotatie kunnen we de muziek op een uniforme wijze vastleggen, zodat we deze later nog een keer op dezelfde wijze kunnen uitvoeren. In het begin van onze jaartelling moest alle muziek echter volledig uit het hoofd geleerd worden. Muziek werd doorgegeven van leraar naar leerling.
Paus Gregorius I (bijgenaamd de Grote) begon in de 6e eeuw met verzamelen en ordenen van de kerkelijke gebeden, gezangen en muziek. Deze Paus legde ook de eerste richtlijnen vast voor de liturgie (kerkdienst). Keizer Karel de Grote ging in de 8e eeuw verder met het standaardiseren van allerlei zaken, om de eenheid in zijn Frankische rijk te bevorderen. Ook op muzikale en religieuze vlak. Zo zorgde deze keizer er voor dat het Gregoriaans (vernoemd naar Paus Gregorius) de officiële zang in de kerk werd.
In die periode begon ook het noteren van muziek in het neumenschrift. Dit neumenschrift bestond uit tekens die een aanduiding gaven over de melodie bij de gezongen lettergrepen. Deze tekens gaven dus contouren aan en geen exacte tonen of een exact ritme. Deze Karolingische neumennotatie gaf per gezongen lettergreep aanwijzingen of een noot lang was, klemtoon had en of de melodie omhoog of omlaag ging.
Dit Karolingische neumenschrift ontwikkelde zich steeds verder en vanaf de 12e eeuw werd meer en meer gebruik gemaakt van een vierlijnige notenbalk, waardoor de toonhoogte vastgelegd kon worden. Ook werden aanvullende symbolen gebruikt om veranderingen in articulatie, duur of tempo aan te duiden. Deze muzieknotatie heet de kwadraatnotatie en wordt ook wel het Gregoriaans muziekschrift genoemd.
Tijdens de verdere ontwikkeling van het muziekschrift in de middeleeuwen werd ook de duur van de tonen aangegeven. Vanaf die tijd werden ook ritmepatronen gemarkeerd (ritmische modi) en evolueerde het muziekschrift zich tot de moderne muzieknotatie. Zo ontwikkelde in een aantal eeuwen het neumenschrift zich, via de kwadraatnotatie, tot de moderne muzieknotatie die we vandaag de dag nog steeds kennen.
Het zingen van Gregoriaanse muziek is dus erg moeilijk, omdat deze gezangen in het eeuwenoude Gregoriaans muziekschrift genoteerd zijn. Gregoriaanse koren moeten dan ook echt studeren op deze ingewikkelde muzieknotatie, die ook nog vrijheid geeft in interpretatie. Een goede dirigent en ook het samenspel tussen koor en dirigent is dus erg belangrijk. Gregoriaans zingen betekent dus jaren studeren en oefenen.
Als de muziek goed wordt uitgevoerd in een gebouw met een mooie akoestiek en sfeer dan is het Gregoriaanse prachtige muziek die al vele eeuwen gezongen wordt. Historie uit de middeleeuwen.